Ресей ғылым академиясының академигі және ҚР ҰҒА академигі Қонаев Асқар Минлиахмедұлының 90 жылдығына орай
2019 жылы 14 шілдеде Ресей ғылым академиясының академигі және Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі, КСРО мен ҚазССР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты Асқар Қонаев 90 жасқа толар еді.
2019 жылдың 12 шілдесінде «Ғылым Ордасы» РМК Ғалымдар үйінің мәжіліс залында осы іс-шараға арналған Қазақстан Республикасы Ғылым академиясының мүшелері мен республиканың ғылыми қоғамдастығының салтанатты кездесуі өтті.
Кездесуді ҚРҰҒА-ның президенті, ҚРҰҒАакадемигі Мұрат Жұрынов ашты. Мұрат Жұрынов, академик Қонаев А. М. рөлін жоғары бағалайды. Қазақстан ғылымының дамуында, атап айтқанда, Қазақстанның сирек-металдар фосфаты-кремнийлі шикізатынан қоспалап металдарды алудың гидро- және пирометаллургиялық процестерін зерттеу бойынша бірлескен жұмыс туралы айтты. Осы жетістіктерге сүйене отырып, Ново-Джамбул фосфор зауыты ұсақ фосфатты агломерациялау және фосфорлы пештерде агломерациялау технологиясын енгізді. Бұл фабрикаға феррофосфор шығаруға әдеттегі салыстырғанда 2-3 есе артық титан және 1,5-2 есе – ванадий. Қорытпа темір жол көлігі үшін тежегіш қалқаншалар өндірісінде қолданылатын тозуға төзімді фосфорлы шойындарды балқытуда күрделі лигатура ретінде пайдалануға ұсынылды.
А.М. Қонаевтың өмірі мен ғылыми қызметі туралы есеппен «Металлургия және кен байыту институты» АҚ-ның Бас директоры, ҚР еңбек сіңірген қайраткері Б.К. Кенжалиев жасады.
А.М. Қонаев 1951 жылы Мәскеу металлургия институтын бітірді, содан кейін Теміртау қаласындағы металлургиялық зауытта жұмыс істеуге жіберілді, кейінірек Қазақстандағы қара металлургияның ең ірі кәсіпорны болды. А.М. Қонаев 1953 жылы Қазақ КСР Ғылым академиясының Металлургия және байыту институтының аспирантурасына түседі. Олар металлургиялық және химия өнеркәсібінің баланстанты металдарын және өнеркәсіптік өнімдерін кешенді қайта өңдеу, жеңіл металдарды сирек – металдар фосфоры бар шикізаттан алу үшін физика-химиялық негіздерді және технологияларды маңызды ғылыми бағытты табысты дамытады.
1972 жылы А.М. Қонаев шығармашылық ұжыммен бірге металлургиялық заттардың жаңа электротермиялық әдістерін жасау және енгізу үшін ғылым мен техника саласындағы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығы берілді.1982 жылы сирек-металлы фосфат-кремнийлі шикізатты кешенді өңдеу саласындағы жетістіктер үшін.1978 мыс, қорғасын және мырыш өндірісінің бастапқы технологиясын әзірлеу және игеру үшін А.М. Қонаев шығармашылық ұжыммен бірге ғылым және техника саласындағы КСРО Мемлекеттік сыйлығына ие болды. 1984 жылы металлургия өнеркәсібіне фосфорлы темір рудаларын өңдеу технологиясын жасау және енгізу бойынша КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты атанды.
1974 жылы А.М. Қонаев Қазақ КСР Ғылым Академиясының президенті болып сайланды, сол жылы КСРО Ғылым академиясының корреспондент мүшесі болып сайланды, ал 1981 жылы КСРО Ғылым академиясының академигі болып тағайындалды, Республика ғылым академиясының президенті А.М. Қонаев 12 жыл жұмыс істеді. Қазақ ССР Ғылым академиясының Президиумы оның жетекшілігімен перспективалық ғылыми бағыттарды дамыту, ғылыми мекемелердің материалдық-техникалық базасын нығайту, ғылыми кадрларды даярлау, халықаралық ғылыми-техникалық байланыстарды кеңейту және ірі ғылыми форумдарды ұйымдастыру бойынша ауқымды жұмыстар жүргізді.
Қазіргі уақытта Металлургия және байыту институты бас директоры Багдаулет Кенжалиевич Кенжалиевтің жетекшілігімен ғылыми мектептердің құрылтайшылары белгілеген дәстүрді жалғастыруда және жаңа ғылыми бағыттар әзірлеуде.
«Қазақстан Республикасының өнеркәсіптік кәсіпорындарының түрлі-түсті, асыл, сирек кездесетін, сирек-жер металдарын өндіру және өндіріс проблемаларын шешуді арттыруды қамтамасыз ететін инновациялық технологияларды әзірлеу және енгізу» 1 ғылыми-техникалық бағдарламасы және 20 гранттық жоба жүзеге асырылуда. Эксперименттік металлургия өндірісінде ғылыми-зерттеу жұмыстары үшін коммерцияландыру жобалары шеңберінде функционалдық материалдарды алу үшін өндірістік алаңдар ұйымдастырылды.
Институт технологиялық үдерістерді жетілдіруде және елдің өнеркәсіптік кәсіпорындары мен ұлттық компанияларымен өндірістік проблемаларды шешуде белсенді түрде жұмыс істейді, сондай-ақ Ресей, Өзбекстан, Түркия және Қытайдағы шетелдік ғылыми орталықтармен және өнеркәсіптік компаниялармен ынтымақтастықты дамытады.
2019 жылдың 24 мамырында Металлургия және байыту институты мен Қытайдың BGRIMM Technology Corporation арасындағы Бейжіңдегі бірлескен ғылыми-зерттеу орталығын құру туралы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды.
Институт 1978 жылы құрылған «Минералды шикізатты кешенді пайдалану» ғылыми-техникалық журналын жариялайды. Қазіргі уақытта журнал біздің шетелдік және шетел ғалымдарының ғылыми жетістіктерін кеңейтуге ықпал ететін Crossref Publishers International Linking Association, Inc. басылымдарының халықаралық цифрлы дерекқорының бір бөлігі болып табылады.
Қорытындылай келе, Багдаулет Кенжалиев былай деді: «90 жылдық туған күнінде біз Қазақстандағы академиялық ғылымның дамуы үшін ғылыми және ғылыми-ұйымдастырушылық іс-әрекеттеріне және өзінің жоғары жеке қасиеттері – интеллект, даналық, шығармашылық атмосферасын құруға қабілетіне және шығармашылық еңбектеріне » құрмет пен алғыс айтқымыз келеді.
Кунаева Роза Аскаровна өзінің ағасы туралы естеліктерімен бөлісті. А.М. Қонаев туысқандарға ұқыпты, ұқыпты және сезімтал үлгі қалдырды. Ол 5 жасында мектепті ерте бастады, өйткені ол аға әпкесімен оқып бастады. Мұғалімдер мектепке баруға рұқсат бермеді, себебі Асқардың әкесі совхоздың директоры болған. Ол ұлы ғалым, сонымен қатар оның практикалық дағдылары бар. Осылайша, ол аяқ-киімдерді жақсы жөндеуді білді, жас кезіндегі күрделі жылдарында осы жасампазды меңгерді, ал оның бос уақытында бос уақытында ол осы шеберлікті көрсете алды.
А.К. Қонаев әкесі туралы – ұлдары: Е.А. Қонаев және Д.А. Қонаев.
Қонаев Эльдар Асқарұлы 2007 жылдан бері Сыртқы істер министрлігінде жұмыс істейді. 2010 жылдан 2018 жылға дейін Консул Омбы қаласында (Ресей) Қазақстан Республикасының консулдығы; 2018 жылдан бастап – Брест қаласында (Беларусь) Қазақстан Республикасының консулы. Көп жылдар бойы Құнаев Диар Асқарұлы Мұхтар Әуезов атындағы халықаралық қорды басқарды.
Салтанатты шараның соңында Академик А.М. Кунаевқа арналған «Өнегелі өмір» кітабына үзінді жасалды.
